เมื่อครั้งผมทำงานในยุโรป อาศัยอยู่ในกรุงบรัสเซลส์ของเบลเยี่ยมหลายปี เกือบครึ่งหนึ่งของประชากรเมืองนี้เป็นชนอพยพ ครึ่งหนึ่งของชนอพยพคือชาวโมรอคโค ผมจึงคุ้นเคยกับคนโมรอคโค วัฒนธรรมโมรอคโคค่อนข้างมาก ในส่วนของประเทศโมรอคโค (Morocco) ผมไปเยี่ยมเยือนมาสองสามรอบ โมรอคโคตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกสุดของอัฟริกาเหนือ นิยมเรียกกันว่าประเทศมักริบที่ในภาษาอาหรับหมายถึงทิศตะวันตก มีประวัติความเป็นมายาวนานตั้งแต่ยุคโรมันโบราณ ชนเผ่าใหญ่ที่สุดในดินแดนแถบนี้คือ “อะมาซิกฮฺ” (Amazigh) ที่ชาวตะวันตกนิยมเรียกว่า “เบอร์เบอร์” (Berber) แต่คนที่นั่นไม่ชอบคำนี้เนื่องจากไม่ให้เกียรติเพราะหมายถึงบาบาเรียนที่แปลว่าชนป่าเถื่อน คนที่นั่นชอบให้เรียกว่าอะมาซิกฮฺมากกว่า ชนอะมาซิกฮฺไม่ใช่อาหรับทว่าเมื่ออิสลามเผยแผ่ไปจนถึงดินแดนแถบนี้เกิดการแปลงศาสนาหลอมรวมอารยธรรมเข้าด้วยกันในกระบวนการ Islamization ชนอะมาซิกฮฺจึงกลายเป็นอาหรับกลุ่มหนึ่งไปในที่สุด มีการนำเอาศิลปะต่างๆของอาหรับผสมผสานเข้ากับสถาปัตยกรรมอะมาซิกฮฺ ในคริสต์ศตวรรษที่...