สินค้าเกษตรอินทรีย์ “ข้าวกล้องฮางงอก” ของวิสาหกิจชุมชนข้าวหอมมะลิป่าต้นน้ำห้วยร่องสัก ตำบลหนองหล่ม อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา ประเทศไทย คือผลิตภัณฑ์สินค้าระดับพรีเมี่ยม ผลิตจากเมล็ตข้าวที่เติบโตจากแปลงข้าวเกษตรอินทรีย์ ได้รับการตรวจรับรองแปลงโดยสมาพันธ์เกษตรกรรมยั่งยืนพะเยา ตรวจสอบที่ห้องแล็บมหาวิทยาลัยพะเยา ได้รับตรารับรอง organic Thailand ด้านกระบวนการผลิตได้รับการถ่ายทอดนวัตกรรมและสนับสนุนเทคโนโลยีจากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม เป็นผลิตภัณฑ์เกษตรอินทรีย์ที่ดีไม่มีที่ติ แต่เมื่อผลิตภัณฑ์ต้องเผชิญกับการแข่งขันทางตลาดบนโลกออนไลน์กลับพบปัญหาด้านการตลาด
อัตลักษณ์ชุมชนสู่สินค้าข้าวฮางงอกของประเทศไทย
ชุมชนบ้านหนองหล่ม อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา เป็นชุมชนเก่าแก่มีประวัติยาวนานกว่า 1,300 ปี มีป่าต้นน้ำอันอุดมสมบูรณ์ มีแหล่งต้นน้ำที่สำคัญคือหนองน้ำที่มีลักษณะพิเศษคือแหล่งต้นน้ำ 5 แหล่ง หรือน้ำ 5 รู เป็นเหมือนเส้นเลือดใหญ่หล่อเลี้ยงอาชีพเกษตรในชุมชนหนองหล่มมาตั้งแต่ยุคโบราณ ปัจจุบันหนองหล่มเป็นชุมชนสำคัญของอำเภอดอกคำใต้ สายน้ำอันบริสุทธิ์จากป่าต้นไหลรวมตัวเป็นลำธารสู่แม่น้ำดงช้างหล่มเลี้ยงต้นข้าวอินทรีย์บนพื้นที่เพาะปลูก 155 ไร่ สร้างผลผลิตข้าวเปลือกอินทรีย์ให้เกษตรกรชุมชนหนองหล่มจำนวนกว่า 70 ตันต่อปี
ราคาข้าวตามท้องตลาดปัจจุบัน 13 บาทต่อกิโลกรัม ราคาข้าวอินทรีย์ 15 บาทต่อกิโลกรัม วิสาหกิจชุมชนข้าวหอมมะลิป่าต้นน้ำห้วยร่องสัก ต่อยอดสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับข้าวอินทรีย์ด้วยการขอรับการถ่ายทอดเทคโนโลยีจากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม พร้อมทั้งได้รับการสนับสนุน เครื่องเร่งกระบวนการแช่และเพาะงอกข้าวเปลือกสำหรับการผลิตข้าวฮางงอก จำนวน 1 เครื่อง เครื่องอบแห้งแบบถังทรงกระบอกหมุนด้วยรังสีอินฟราเรดร่วมกับลมร้อนปล่อยทิ้งแบบเคลื่อนย้ายได้ จำนวน 1 เครื่อง สามารถต่อยอดการผลิตสินค้านวัตกรรมเกษตรอินทรีย์ข้าวกล้องฮางงอก นอกจากผลิตสินค้าภายใต้แบรนด์ Nong Lom Rice วิสาหกิจชุมชนข้าวหอมมะลิป่าต้นน้ำห้วยร่องสัก ยังช่วยเหลือเกษตรกรกลุ่มอื่นด้วยการรับแปรรูปข้าวเปลือกเป็นข้าวกล้องฮางงอกอีกด้วย
ตีตราเมล็ดข้าวด้วยแบรนด์ Nong Lom Rice
“ข้าวกล้องฮางงอก” เป็นสินค้านวัตกรรมของชุมชน กระบวนการผลิตข้าวฮางงอกยุ่งยาก มีระเบียบแบบแผนตามหลักเกณฑ์ตรารับรองสินค้าเกษตรอินทรีย์ เริ่มจากกระบวนการตรวจสอบแปลงปลูกข้าว ตรวจสอบหาสารเคมีโดยมหาวิทยาลัยพะเยา เมื่อได้ผลผลิตจะนำข้าวอินทรีย์เข้าสู่กระบวนการคัดเกรดเพื่อทำข้าวฮางงอก ข้าวเมล็ดลีบ ข้าวเมล็ดเล็ก จะถูกคัดเหลือเพียงข้าวเมล็ดมาตรฐาน หลังจากนั้นนำข้าวอินทรีย์ที่ผ่านการคัดเข้าสู่กระบวนการแช่เป็นเวลา 1 คืน นำมาผึ่งให้สะเด็ดน้ำรอจนเมล็ดข้าวงอกออกรากยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร
จากนั้นนำมานึ่งเป็นเวลาประมาณ 20 นาที อบด้วยเครื่องอบอินฟาเรดอีก 1 รอบ เพื่อหยุดการเติบโตและให้เมล็ดข้าวดูดซับวิตามินจากเปลือกข้าว เมื่อนำมาผึ่งแดดอีก 2-3 รอบ เมล็ดข้าวจะมีไฟเบอร์ที่ดีขึ้น เมื่อตรวจสอบได้คุณลักษณะมาตรฐานตามหลักเกณฑ์งานวิจัยเมล็ดข้าวอินทรีย์จะมีกาบาเพิ่มขึ้น กาบา (GABA) หรือ แกมมา อะมิโนบิวทีริก แอซิด (Gamma-Aminobutyric acid) ออกฤทธิ์ยับยั้งหรือต้านทาน (Inhibitor) เพื่อรักษาความสมดุลของระบบสารสื่อประสาท ช่วยให้สมองผ่อนคลาย ลดความเครียด ลดอาการกระวนกระวายใจ สร้างสมดุลการพักผ่อน ช่วยให้นอนหลับสนิท มีงานวิจัยพบว่า “กาบา” ช่วยป้องกันการเกิดโรคอัลไซเมอร์ พาร์กินสัน และมะเร็งบางชนิด
เมื่อเมล็ดข้าวเข้าสู่กระบวนการสีข้าวหรือ Rice milling เป็นเมล็ดข้าวกล้องฮางงอกจะถูกบรรจุภัณฑ์และจัดจำหน่ายให้กับลูกค้า พันตรีหญิง นภาพร หอมสมบัติ ฝ่ายการตลาดวิสาหกิจชุมชนข้าวหอมมะลิป่าต้นน้ำห้วยร่องสัก อำเภอดอกคำใต้ เล่าว่า หลังจากตรวจผลิตภัณฑ์สินค้าข้าวฮางงอกที่ได้ตามมาตรฐาน จะมีการรรจุภัณฑ์ (packaging) เพื่อจำหน่ายให้กับผู้บริโภคภายใต้แบรนด์ Nong Lom Rice โดยสินค้าเกษตรอินทรีย์ข้าวกล้องฮางงอกเป็นสินค้าคุณภาพมีให้เลือก 4 แบบ
ยอดขายสินค้าข้าวฮางงอกภายใต้แบรนด์ Nong Lom Rice ปี 2563 สามารถจำหน่ายจำนวน 500 กิโลกรัมต่อปี จำหน่ายออนไลน์ผ่านเว็บไซต์ Shopee จำนวน 200 กิโลกรัม นอกจากนั้นจำหน่ายคณะเกษตรศาสตร์และทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยพะเยาและมีผู้ส่งซื้อสินค้าผ่านเพจ Facebook Nonglom rice จากข้อมูลการจัดส่งสินค้า กลุ่มผู้บริโภคที่นิยมรับประทานข้าวฮางงอกส่วนใหญ่ เป็นผู้บริโภคแถบภาคกลาง
เผชิญการแข่งขันบนตลาดโลกออนไลน์
สินค้าเกษตรอินทรีย์ ข้าวกล้องฮางงอกของชุมชนบ้านหนองหล่ม อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา นับเป็นผลิตภัณฑ์เกษตรอินทรีย์ข้าวกล้องฮางงอกที่มีคุณภาพ ได้รับการตรวจสอบและรับรองหลายหน่วยงาน เช่นตรารับรองจากสมาพันธ์เกษตรกรรมยั่งยืนพะเยา SDGsPGS , ตรารับรองเกษตรอินทรีย์ organic Thailand โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ แต่กระนั้นสินค้าคุณภาพภายใต้แบรนด์ Nong Lom Rice ยังต้องเผชิญกับการแข่งขันอย่างรุนแรงในตลาดออนไลน์
ปัจจุบันตลาดโลกออนไลน์แข่งขันเรื่องราคาเป็นหลัก ข้าวกล้องฮางงอกไรซ์เบอร์รี่ซึ่งเคยเป็นผลิตภัณฑ์ซึ่งขายดีอันดับหนึ่งปัจจุบันมียอดขายลดลง เมื่อตรวจสอบเว็บไซต์ดูสินค้าจะพบว่าเว็บไซต์บางแห่ง กำหนดราคาขายข้าวต่ำกว่าต้นทุนการผลิต ด้วยปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์จากข้าวจำนวนมากไม่สามารถส่งออกต่างประเทศเพราะโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) นับเป็นความท้าท้ายของวิสาหกิจชุมชนข้าวหอมมะลิป่าต้นน้ำห้วยร่องสัก อันเป็นเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนหนองหล่ม อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา จะดำเนินกลยุทธ์ทางการตลาดอย่างไรให้กลุ่มผู้บริโภคเห็นความแตกต่างของสินค้าภายใต้แบรนด์ Nong Lom Rice ในตลาดโลกออนไลน์
เรื่อง : ร.ต.อ.ทรงวุฒิ จันธิมา (กระจอกชัย)
สนับสนุนวิสาหกิจชุมชนข้าวหอมมะลิป่าต้นน้ำห้วยร่องสักเพื่อแข่งขันบนโลกออนไลน์
ท่วงทำนองการขับ…
