เจอคำถามจากคนกันเองว่าที่กล่าวกันว่าดื่มน้ำอัดลมประเภทซีโร่หรือไลท์หรือไดเอ็ตที่ใช้น้ำตาลเทียมทั้งแอสปาเทม แซคคาริน และอื่นๆที่ให้แคลอรี่เท่ากับศูนย์ ยิ่งดื่มกลับยิ่งอ้วน เหตุใดจึงเป็นอย่างนั้น คำตอบนั้นไม่ยากทั้งมีงานวิจัยรองรับ ที่มาของคำตอบอยู่ที่สมอง ลองไปดูกันว่าเกิดอะไรขึ้นที่สมองเมื่อบริโภคน้ำตาลเทียม
หลายปีมาแล้วมีรายงานวิจัยจากมหาวิทยาลัยเยลโดยนักวิจัยด้านจิตวิทยาชื่อ “ดาน่า สมอลล์” (Dana Small) เธอสรุปไว้น่าสนใจว่าน้ำตาลเทียมให้ผลต่อลิ้นแต่ไม่มีผลต่อสมอง ใช้น้ำตาลเทียมแล้วความโหย (craving) น้ำตาลแท้ยังคงอยู่ จึงต้องบริโภคน้ำตาลแท้มากขึ้น ก่อนหน้านี้มีคำกล่าวว่าความหวานจากน้ำตาลเทียมเป็น dry sweet แห้งแล้ง สู้ natural sweet ความหวานธรรมชาติจากน้ำตาลแท้ไม่ได้ ดื่มน้ำตาลเทียมจึงยังคงโหยความหวานธรรมชาติอยู่ จำต้องแสวงหาอาหารหวานธรรมชาติมาบริโภค ร่างกายจึงได้พลังงานมากขึ้น กลายเป็นว่าน้ำตาลเทียมไม่ได้ช่วยลดพลังงานจากอาหารได้สักเท่าไหร่เลย
ดร.สมอลล์ทำวิจัยโดยใช้อาหารหรือเครื่องดื่มที่ไม่มีรสชาติเลยแต่มีแคลอรีนั่นคือใช้น้ำตาลชนิดมอลโตเด็กซ์ตริน (maltodextrin) แทนน้ำตาลกลูโคสหรือฟรุคโตส เมื่อให้อาสาสมัครดื่มเครื่องดื่มที่เติมมอลโตเด็กซ์ตรินเทียบกับการดื่มเครื่องดื่มที่ไม่มีรสชาติและไม่มีพลังงาน ลิ้นแยกความแตกต่างของเครื่องดื่มทั้งสองชนิดนี้ไม่ได้เพราะไม่มีรสชาติ พบว่าเมื่อดื่มไปสักพัก สัญญานจากคลื่นสมองกลับพึงใจกับเครื่องดื่มที่ผสมมอลโตเด็กซ์ตริน แม้ลิ้นไม่รับรู้เพราะแยกเครื่องดื่มไม่มีรสชาติไม่ได้ แต่สมองกลับแยกได้
ดร.สมอลล์พบว่ามีสมองอยู่สองส่วนเกี่ยวข้องกับเรื่องรสชาติที่ว่านี้นั่นคือไฮโปธาลามัส (hypothalamus) กับนิวเคลียสแอคคัมเบนส์ (nucleus accumbens) โดยไฮโปธาลามัสควบคุมศูนย์อิ่ม (Satiety center) เกี่ยวข้องกับการหลั่งฮอร์โมนหิว “กรีลิน” (Ghrelin) จากกระเพาะอาหาร และฮอร์โมนอิ่ม “เล็พติน” (Leptin) จากเซลล์ไขมัน ขณะที่นิวเคลียสแอคคัมเบนส์ควบคุมความรู้สึกพึงพอใจและการได้รางวัล โดยทำงานร่วมกับสมองส่วนที่เรียกว่า VTA (ventral tegmental area) โดยแคลอรีเข้าไปกระตุ้นนิวเคลียสแอคคัมเบนส์ให้พึงใจกับการได้รับอาหารที่ให้แคลอรี มอลโตเด็กซ์ตรินแม้ไม่มีรสชาติแต่ให้แคลอรีจึงทำให้นิวเคลียสแอคคัมเบนส์พึงพอใจ กระตุ้นให้ไฮโปธาลามัสเข้าไปควบคุมความต้องการอาหารประเภทให้พลังงาน
กรณีที่ได้รับน้ำตาลเทียม แม้สมองจะรับรู้ถึงรสหวานที่ผ่านมาทางลิ้น แต่ความรู้สึกพึงใจในรสหวานกลับไม่เกิดขึ้นเพราะนิวเคลียสแอคคัมเบนส์ไม่ได้รับการกระตุ้นจากแคลอรี ร่างกายจึงจำเป็นต้องแสวงหาแคลอรีเป็นผลให้ร่างกายบริโภคความหวานจากธรรมชาติ หากโชคร้ายอาหารหวานที่บริโภคเป็นฟรุคโตสจากฟรุคโตสไซรัป ฟรุคโตสจะเข้าไปรบกวนการทำงานของจุดอิ่มทำให้ความอิ่มเกิดขึ้นไม่ได้ กลายเป็นว่ายิ่งกินก็ยิ่งหิว คนที่บริโภคน้ำตาลเทียมจึงมักลดน้ำหนักตัวไม่สำเร็จ โดยสรุปคือใครคิดจะลดน้ำหนักตัว ควรหักห้ามใจเลิกติดอาหารหวานธรรมชาติให้ได้ แต่อย่าใช้น้ำตาลเทียมเพราะน้ำตาลกลุ่มนี้หลอกได้แต่ลิ้นแต่หลอกสมองไม่ได้ จึงต้องระวัง
