“ธนบดี พึ่งประหยัด” ตั้งสายเสียงสะท้อนจากเงามืดโดยช่างทำกีต้าร์ไทย

“ตั้งสาย” หรือ Tung Sai คือสื่อโซเชียลที่ให้ความรู้เรื่องกีต้าร์ของประเทศไทย ผู้ผลิตชื่อว่า ธนบดี พึ่งประหยัด หรือ Mr.Thanabodee Pungprayad ชายวัย 38 ปี จบการศึกษาด้านวิศวกรรมศาสตร์ มีประสบการณ์ทำงาน เป็นนักดนตรีและช่างทำกีต้าร์ หรือ Guitar maker เป็นเวลากว่า 7 ปี แม้ว่าปัจจุบันเขาจะเลิกทำกีต้าร์ แต่ความรู้ ความเข้าใจ รวมถึงประสบการณ์ ถูกถ่ายทอดเป็นสื่อรูปแบบคลิปวีดีโอจำนวนกว่าหนึ่งร้อยชิ้น หลายคนที่สนใจการทำกีต้าร์ สามารถเข้าใจกระบวนการทำกีต้าร์และเริ่มลองทำกีต้าร์ได้เมื่อชมคลิปวีดีโอของเขา

ความฝันของนักศึกษาสู่การเป็นนักดนตรีและคนทำกีต้าร์

ผมเล่นดนตรีตั้งแต่เด็ก เริ่มเล่นกีต้าร์ตอนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 วันหนึ่งขณะอยู่บ้านรุ่นพี่ ผมอ่านคอลัมน์ในหนังสือดนตรีเล่มหนึ่ง เขาบอกว่า ลักษณะของกีต้าร์ส่วนคอจะมีส่วนที่โค้งงอนิดๆ แอะ! ผมถูกกระตุ้นความสนใจและเริ่มศึกษากีต้าร์ จากนั้นผมเริ่มซ่อมกีต้าร์ด้วยตนเอง เมื่อเรียนจบคณะวิศวกรรมศาสตร์ เวลากลางคืนผมเล่นดนตรี ส่วนเวลากลางวันผมเรียนทำกีต้าร์ ผมศึกษาเรียนรู้การทำกีต้าร์อย่างจริงจัง ตอนนั้นผมมั่นใจมาก อยากเป็นช่างทำกีต้าร์ฝีมือระดับโลก อยากแสดงผลงานในเมืองนอก

ผมประกอบอาชีพช่างทำกีต้าร์ 7 ปี ผมพบว่า การประกอบอาชีพเป็นช่างทำกีต้าร์เพียงอาชีพเดียว ทุกคนมีค่าใช้จ่ายในการใช้ชีวิต ผมจึงตัดสินใจหางานใหม่ สมัครทำงานพนักงานบริษัท ใช้เวลาว่างทำกีต้าร์โดยมองว่า การทำกีต้าร์คืองานศิลปะ เพราะช่วงเวลาของการประกอบอาชีพช่างทำกีต้าร์ ผมทำงานตามสั่ง ทำกีต้าร์ตามความต้องการของลูกค้า แต่ความต้องการอันแท้จริงของลูกค้าคือ พวกเขาอยากได้กีต้าร์ที่มีลักษณะกีต้าร์เหมือนแบรนด์ระดับโลกในราคาถูก ลูกค้ามักบอกว่า อยากได้กีต้าร์เหมือนรุ่นนั้นของแบรนด์นี้ ลูกค้าอยากให้ช่างทำกีต้าร์ลอกเลียนแบบ ผมจึงตัดสินใจเลิกทำกีต้าร์ แม้ว่าก่อนหน้านี้จะมีคนชวนผมร่วมหุ้นทำโรงงานผลิตก็ตาม

ผมเลิกอาชีพช่างทำกีต้าร์มานานกว่า 3 ปี แต่ยังพบปะพูดคุยกับกลุ่มคนทำกีต้าร์ ผมพบว่า เกิดความไม่เข้าใจในกลุ่มของลูกค้าที่สั่งทำกีต้าร์ ส่วนช่างทำกีต้าร์ก็เข้าใจบางอย่างไม่ถูกต้อง ผมยอมรับว่า วงการผลิตกีต้าร์มีการแข่งขัน ชิงดีชิงเด่น ผมจึงคิดแบ่งปันความรู้ที่ได้ศึกษาเรียนรู้ให้กับคนทั่วไป เป็นการแบ่งปันความรู้ ความเข้าใจ ข้อมูลเชิงลึก เพราะส่วนใหญ่การศึกษาเรียนรู้เรื่องการทำกีต้าร์เป็นการเปิดคอร์ดสอนทำกีต้าร์มากกว่าจะอธิบายให้เกิดความเข้าใจ ช่วงเวลากลางคืน ผมผลิตคลิปวีดีโอให้ความรู้เกี่ยวกับกีต้าร์มากกว่า 100 คลิป เวลาปกติผมทำงานประจำเกี่ยวกับการทำเว็บไซต์และเครือข่ายอินเทอร์เน็ต

ศักยภาพช่างทำกีต้าร์ไทยในโลก

ช่างทำกีต้าร์คนไทยหลายคนมีศักยภาพ สามารถผลิตกีต้าร์คุณภาพ แต่ยังไม่มีใครที่โดดเด่นจนสามารถนำไปเปรียบเทียบกับช่างทำกีต้าร์ที่เป็นยอดฝีมือของต่างประเทศได้ เพราะต่างประเทศเป็นต้นแบบการผลิต ส่วนบ้านเรายังคงเป็น “ช่าง” ซึ่งคำว่าช่างควรอยู่รอดได้ด้วยการผลิตกีต้าร์ ช่างทำกีต้าร์บางคนมีฝีมือเก่งมากแต่อยู่ร่วมกับผู้อื่นไม่ได้เพราะมีความเป็นตัวเองสูง

ปัจจุบัน ช่างทำกีต้าร์บ้านเรามีจำนวนมากขึ้น การแข่งขันมากขึ้น กีต้าร์คุณภาพสูงถูกผลิตมจำนวนมากขึ้น แต่ยังคงเทียบกับกีต้าร์ระดับสูงของต่างประเทศไม่ได้ เพราะกระบวนการผลิตกีต้าร์มีองค์ประกอบหลายอย่าง ทั้งความรู้ (Know How) วัสดุอุปกรณ์ กระบวนการผลิตที่ดี ช่างทำกีต้าร์เมืองนอกมีความละเอียดอ่อน ประณีต มีความมุ่งมั่นสูงมาก พวกเขาถูกปลูกฝังการทำงานไม้มาตั้งแต่เด็ก เด็กหลายคนทำงานไม้ด้วยตนเอง มันเป็นกระบวนการปลูกฝังคนให้มีฝีมือ นั่นส่งผลให้คนเมืองนอกมองเห็นคุณค่าของงานฝีมือ

กีต้าร์คือสินค้าทางการตลาด เราจะมองเห็นมูลค่าทางการตลาด สัดส่วนทางการตลาด (segments) โดยเราสามารถแบ่งออกเป็น กีต้าร์ไฟฟ้า กีต้าร์โปร่ง แบ่งกีต้าร์ตามระดับราคา ตั้งแต่กีต้าร์ราคาถูก, กีต้าร์ราคาหลักพันบาท, กีต้าร์ราคาหลักหมื่นบาท, กีต้าร์ระดับสูง (Hi End), กีต้าร์ที่มียอดจำหน่ายสูงสุดของประเทศไทยคือกีต้าร์ราคา 4,000-10,000 บาท มีทั้งกีต้าร์แบรนด์ต่างประเทศ, กีต้าร์แบรนด์ไทยที่ผลิตในประเทศไทย, กีต้าร์แบรนด์ไทยผลิตในต่างประเทศ, กีต้าร์แบรนด์ไทยส่วนใหญ่เป็นกีต้าร์จากโรงงานในประเทศจีน เพราะปัจจุบันประเทศจีนคือประเทศผู้ส่งออกกีต้าร์รายใหญ่ที่สุดของโลก กีต้าร์จากโรงงานประเทศจีนกำลังเติบโตและเป็นที่ยอมรับของนักดนตรีมากขึ้นเรื่อยๆ  

กีต้าร์ไทยผลิตโดยช่างทำกีต้าร์คนไทยคือกีต้าร์ระดับสูง (Hi End) กีต้าร์ไทยราคาตัวละ 40,000 -100,000 บาท หากกำหนดราคาต่ำ ช่างทำกีต้าร์ก็อยู่ไม่รอด ต้นทุนการผลิตกีต้าร์มีราคาสูง ไม้ที่ใช้ในการทำกีต้าร์และอุปกรณ์การทำกีต้าร์ ถูกสั่งนำเข้าจากต่างประเทศ แม้ช่างทำกีต้าร์คนไทยพยายามใช้ไม้ไทยทำกีต้าร์ แต่ทุกคนก็รู้ดีว่า การผลิตกีต้าร์ด้วยไม้ไทยเป็นการทำงานที่ยากลำบาก หากมองในกระบวนการผลิตไม้ไทยยังไม่สามารถแข่งขันกับไม้ต่างประเทศได้

กีต้าร์ไทยคือภาพสะท้อนของกีตาร์ต่างประเทศ

ลึกลงภายในหัวใจแล้ว ลูกค้าต้องการกีต้าร์แบรนด์ต่างประเทศ ต้องการกีต้าร์ระดับสูงของต่างประเทศ ลูกค้าอยากให้ช่างทำกีต้าร์ลอกเลียนแบบกีต้าร์ต่างประเทศเพื่อประหยัดค่าใช้จ่าย จากราคาหลักแสนบาท กลายเป็นกีต้าร์หลักหมื่นบาท ความจริงช่างทำกีต้าร์ไทยไม่สามารถทำกีต้าร์ให้เหมือนกับกีต้าร์ต่างประเทศได้ทุกกระเบียดนิ้ว ตอนผมทำงานเป็นช่างทำกีต้าร์มีลูกค้านำกีต้าร์ Martin D28 มาให้ผมทำกีต้าร์ลอกเลียนแบบ ผมทำกีต้าร์ให้เขาแต่ไม่ได้ทำตามที่เขาสั่ง เมื่อเสร็จงานผมให้ลูกค้าทดลองเล่น เขาก็ชมว่ากีต้าร์เสียงดีมาก ผมบอกกับลูกค้าตามตรงว่า “ผมไม่ได้ทำกีต้าร์ตามที่คุณสั่ง” นั่นคือปัญหาของช่างทำกีต้าร์เมืองไทย วนเวียนอยู่ในวังวนของปัญหาเดิม อยู่กับกลุ่มลูกค้าเดิม

ปัญหาเรื่องต่อมาคือ ไม้และวัสดุอุปกรณ์การผลิตนำเข้าจากต่างประเทศราคาสูง ทำให้ต้นทุนการผลิตกีต้าร์มีราคาสูง ผมบอกกับทุกคนเสมอว่า การทำกีต้าร์ให้เป็นที่ยอมรับต้องทำเป็นลักษณะของโรงงาน (Factory) ต้องผลิตกีต้าร์ในปริมาณมาก เพื่อให้ได้การยอมรับ ช่างทำกีต้าร์หลายคนใช้ไม้ไทยในการผลิตกีต้าร์ แต่ช่างทุกคนก็รู้ดีว่า ไม้ไทยมีความแข็งยากต่อการผลิต ย่านเสียงไม้ไทยขาดความทุ้มกับแหลม แต่โดดเด่นเรื่องย่านเสียงกลาง

ในความคิดของผม ตลาดกีตาร์ของช่างไทยจะไม่เติบโต หากช่างทำกีต้าร์ไทยไม่เป็นที่รู้จักในต่างประเทศ หรือไม่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล. สามารถทำกีต้าร์โดยตามความต้องการของตนเองโดยไม่ทำกีต้าร์ลอกเลียนกีต้าร์ต่างประเทศ ผมคิดว่าช่างทำกีต้าร์เมืองไทยรู้วิธีผลิตกีต้าร์คุณภาพสูง แต่จะมีช่างทำกีต้าร์กี่คนที่ใส่ใจในการผลิตมากพอ เปรียบการทำกีต้าร์เหมือนการคัดลายมือ ทุกคนสามารถเขียน ก-ฮ ได้ แต่จะมีสักกี่คนที่คัดลายมือ ก-ฮ ได้สวยงามและเป็นที่จดจำ

สัมภาษณ์  ร.ต.อ.ทรงวุฒิ จันธิมา (กระจอกชัย)